Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Nisan ayı Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi (Tarım-GFE) verilerini açıkladı. Endekse göre, tarımsal girdi fiyatlarında aylık ve yıllık bazda artış kaydedildi. Tarım-GFE Nisan ayında aylık yüzde 2,03, yıllık ise yüzde 30,12 artış gösterdi. Aynı dönemde tarımsal üretici fiyat endeksi (Tarım-ÜFE) aylık bazda yüzde 0,45 düşüş gösterdi. Verileri değerlendiren Antalya Ticaret Borsası (ATB) ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, “Üretici, Nisan ayında aylıkta ve yıllıkta girdi maliyetleri açısından dezavantajlı bir duruma gelmiştir” dedi.
Tarım-GFE’de açıklanan aylık yüzde 2,03’lük artışın, endeksin ölçülmeye başlandığı 2015 yılından bu yana Nisan ayları ortalaması olan yüzde 1,67’nin oldukça üzerinde olduğunu belirten Çandır, “Böylece Mart ayındaki nispi hız kaybediş, yerini yeniden hızlı bir artışa bırakmıştır” ifadelerini kullandı.
Yıllık artışın yüzde 30,12 olarak açıklandığını aktaran Çandır, “Bu yıllık rakam, son 10 yılın Nisan ayları ortalamasının (32,51) yaklaşık 2,5 puan altında ilan edilmiştir. Nisan ayı için açıklanan tarımsal girdi maliyetleri 10 yıllık Nisan ayı ortalamalarına göre aylıkta ortalamanın üstünde, yıllıkta ise ortalamanın altında artış göstermiştir” dedi.
Tohum fiyatı sabit kaldı
Nisan ayı Tarım-GFE alt kalemlerini de değerlendiren Çandır, “Tarımda kullanılan mal ve hizmetlerin fiyatlarında aylık yüzde 2,13 ve yıllık yüzde 29,65’lik artış dikkat çekti. 2024 yılı Nisan ayına göre aylıkta oldukça yüksek, yıllıkta ise daha düşük veriler ilan edilmiştir” dedi.
Alt kalemlere ilişkin Nisan ayı değişimlerini aktaran Çandır, tohumda yüzde 0,00, enerjide yüzde 1,77, gübrede yüzde 1,61, ilaçta yüzde 1,01, veteriner hizmetlerinde yüzde 0,71, yemde yüzde 3,61 ve diğer kalemlerde ise yüzde 0,30 oranında fiyat değişimi yaşandığını belirtti.
Yıllık bazda ise tohumda yüzde 34,27, enerjide yüzde 17,20, gübrede yüzde 30,91, ilaçta yüzde 18,19, veteriner hizmetlerinde yüzde 56,94, yemde yüzde 31,54 ve diğer kalemlerde yüzde 42,14 oranında artış olduğunu kaydeden Çandır, tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetlerin fiyatlarında ise aylık yüzde 1,45, yıllık yüzde 32,98 artış yaşandığını bildirdi.
“Yem arttı, tohum sabit kaldı”
Alt kalemlerdeki değişimlerin eğilimine ilişkin açıklamada bulunan Çandır, “Tarım-GFE alt kalemlerindeki değişimler, geçen yıl Eylül ayından itibaren derece derece düşüş eğilimi gösterirken Ocak-Şubat aylarındaki yükselişten sonra Mart ayında nispi artış hızı düşüşü yaşanmış ve Nisan ayında yeniden ortalamanın üstünde artış hızları söz konusu olmuştur. İlan edilen bu verilerde aylıkta yem kalemindeki artış ile tohumdaki sabit fiyat dikkat çekici olmuştur. Yıllıkta ise genel olarak ortalamaların altında yükselişler dikkat çekmektedir. Ancak veteriner hizmetleri kalemindeki yıllık yüzde 56,94’lük artış ortalama artışın üzerinde seyretmiştir” ifadelerini kullandı.
“Üretici girdi maliyetleri karşısında dezavantajlı”
TÜİK tarafından açıklanan Nisan ayı tarımsal üretici fiyat endeksi (Tarım-ÜFE) verilerine ilişkin de konuşan Çandır, endeksin aylık bazda yüzde 0,45 düşüş gösterdiğini, bu oranın 10 yıllık Nisan ayı ortalaması olan yüzde 2,53’ün oldukça altında kaldığını kaydetti. Tarım-ÜFE’nin yıllık bazda ise yüzde 27,50 açıklandığını belirten Çandır, bu oranın da 10 yıllık ortalama olan yüzde 25,22’nin üzerinde olduğunu söyledi.
Üretici fiyatlarındaki seyri değerlendiren Çandır, şunları kaydetti: “Tarımsal faaliyetlerde bulunanlar açısından son bir yıllık eğilim, genel olarak üretici aleyhine seyretmiştir. Ancak Mayıs, Haziran ve Kasım aylarında bu aleyhte eğilim, Mart ayında yerini üretici lehine çevirmişken Nisan ayında ciddi düzeyde üretici için yeniden aleyhte bir seyir ilan edilmiştir. Yıllık girdi maliyetleri artışı ise nispi olarak üretici fiyatları artışından yüksek seyretmiştir. Üretici, Nisan ayında aylıkta ve yıllıkta girdi maliyetleri açısından dezavantajlı bir duruma gelmiştir. Esasen hem aylıkta hem de yıllıkta üretici fiyatlarının nispi olarak tarımsal girdi fiyatlarından ciddi bir yükseklikte seyretmesi sürdürülebilirlik bakımından önem taşımaktadır. Çünkü üreticinin tek maliyet grubu, girdi kalemleri değil, en az onun kadar da diğer maliyetleri söz konusudur.”
Yurtiçi ve yurtdışı üretici enflasyonu da etkili
Yurtiçi ve yurtdışı üretici enflasyonlarının tarım sektörünü dolaylı olarak etkilediğini belirten Çandır, yurtdışı üretici fiyat endeksi (YD-ÜFE) Nisan ayında aylık yüzde 4,41, yıllık yüzde 22,92 arttığını söyledi. Yurtiçi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) ise Nisan’da aylık yüzde 2,76, yıllık yüzde 22,50 olarak açıklandı.
Üretici düzeyindeki gıda kaleminin Nisan ayında aylık yüzde 3,18, yıllık yüzde 27,08 oranında arttığını belirten Çandır, “Bu durum Nisan ayında tarıma dayalı imalat sanayiindeki enflasyonun, tarımdan daha düşük seyrettiğini göstermektedir” dedi.
“TÜFE hâlâ yüksek seyrediyor”
Nisan ayında üretici kesimdeki enflasyonlara karşılık tüketici enflasyonunun (TÜFE) aylık yüzde 3,00, yıllık ise yüzde 37,86 arttığına dikkat çeken Çandır, “Son 20 yıllık Nisan ayı ortalamalarının aylıkta yüzde 1,62, yıllıkta ise yüzde 17,64 olduğu hatırlanırsa manşet enflasyonun hâlâ ne kadar yüksek seyrettiği daha iyi anlaşılır” dedi.
Tüketici tarafındaki gıda enflasyonunun Nisan ayında aylık yüzde 2,01, yıllık yüzde 36,09 olarak açıklandığını kaydeden Çandır, işlenmemiş gıda enflasyonunun Nisan’da aylık yüzde 1,98, yıllık yüzde 37,06 olduğunu, yaş meyve sebze enflasyonunun ise aylık yüzde -1,49, yıllık yüzde 59,00 olarak ilan edildiğini belirtti. Çandır, “Tüketici taraftaki bu rakamlar, üreticilerin maruz kaldığı yıllık enflasyonun üzerinde bir tüketici enflasyonu olduğunu göstermeye devam etmektedir” ifadelerini kullandı.