Bu yıl 18-19 Haziran’da düzenlenen 2022-YKS’ye geçen yıla kıyasla yüzde 24,36 oranında artışla 3 milyon 243 bin 425 aday başvurdu. Ancak başvuran adayların tümü sınava girmedi. Sınavı geçersiz sayılan adaylar da dikkate alındığında, Temel Yeterlilik Testi’ne (TYT) 3 milyon 8 bin 287, Alan Yeterlilik Testi’ne (AYT) 1 milyon 852 bin 678, Yabancı Dil Testi’ne (YDT) 132 bin 485 aday katıldı.

TYT’ye başvuran adayların yüzde 93’ü, AYT’ye başvuranların yüzde 90’ı ve YDT’ye başvuranların yüzde 78’i oturumlara katıldı.

Bu yıl barajın kaldırılmasının ardından TYT’de puanı hesaplanan ve 100 ile üstü puan alan aday sayısı 2 milyon 911 bin 511 oldu. Bu adaylar, TYT puan türü ile üniversite tercihi yapabilecek.

Bunun yanında, AYT sayısal puan türünde 1 milyon 429 bin 833, AYT sözel puan türünde 1 milyon 494 bin 79, AYT eşit ağırlık puan türünde 1 milyon 780 bin 135 ve YDT puan türünde 123 bin 163 adayın puanı hesaplandı. Bu adaylar da AYT ile yerleştirme yapılan alanlar için tercihte bulunabilecek.

Bu yıl YKS sonuçlarında puanların geçen yıllara göre yüksek olmasına rağmen, sıralamalardaki düşüş dikkati çekti.

TYT Türkçe testinde 40 sorudaki ortalama net geçen yıl 18,78 iken bu yıl 17,7’ye düştü. Dolayısıyla Türkçe neti yüksek olan adayların başarı sıralaması da daha yukarıya çıktı ve bu test sıralamalarda belirleyici oldu. TYT matematik testinde 40 sorudaki net ortalaması geçen yıl 5,5 iken bu yıl 6,9’a yükseldi.

Eğitim uzmanları sıralamalarda düşüşün nedenlerini, “Türkçe testinin belirleyiciliği arttı, matematik testindeki belirleyicilik azaldı, aday sayısı arttı, 2022-YKS önceki yıllara göre nispeten daha kolay bir sınavdı.” şeklinde sıraladı.

Bu nedenle bu yıl, geçen yıllara göre netleri yüksek adaylar, nispeten daha düşük başarı sıralaması elde etti.

YKS sonuçlarına ve 2022-YKS Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu’nda yer alan detaylara ilişkin eğitim ve rehberlik uzmanları ile görüşülerek tercihlerdeki önemli hususlar 10 soruda derlendi.

1- YKS’de baraj puanı uygulamasının kaldırılması ne anlama geliyor?

2022-YKS’den itibaren SAY, SÖZ, EA ve DİL puan türlerinde sınav puanı hesaplanması için uygulanan TYT puan türünde 150 puan alma şartı ile yerleştirme puanlarının hesaplanmasında; TYT puan türü için 150, SAY, SÖZ, EA ve DİL puan türleri için 180 olan sınav puanı barajı uygulaması kaldırıldı. Bu düzenlemeyle bu yıl artık puanı hesaplanan tüm adaylar sisteme dahil edildi ve tercih yapabilir hale geldi.

2- Baraj puanının kaldırılması yerleştirmeleri nasıl etkiler?

Üniversitelere yerleştirmeler için baraj puanının kaldırılması, daha fazla adayın tercihte bulunma hakkını elde etmesi anlamına geliyor. Ancak YKS bir sıralama sınavı. Dolayısıyla arz-talep dengesi ve adayların sıralamadaki durumları, önceki yıllarda olduğu gibi bu yıl yerleştirmelerde etkili olacak.

3- Bazı programlardaki “başarı sırası koşulu” uygulaması devam edecek mi?

Tıp, diş hekimliği, eczacılık, hukuk, mimarlık, mühendislik ve öğretmenlik programlarını tercih edebilmek için gerekli olan en düşük başarı sırası koşulu uygulaması sürüyor.

Buna göre, bu yılki hukuk programlarına yerleştirme işlemlerinde EA en düşük 125 bininci, mühendislik programlarına yerleştirme işlemlerinde SAY en düşük 300 bininci, mimarlık programlarına yerleştirme işlemlerinde SAY en düşük 250 bininci, tıp programlarına yerleştirme işlemlerinde SAY en düşük 50 bininci, öğretmenlik programlarına yerleştirme işlemlerinde ilgili puan türünde en düşük 300 bininci, eczacılık programlarına yerleştirme işlemlerinde SAY en düşük 100 bininci, diş hekimliği programlarına yerleştirme işlemlerinde SAY en düşük 80 bininci olmak gerekecek.

4- Yerleştirme hangi puana göre yapılacak?

Sınav puanı hesaplanan tüm adaylar için ortaöğretim başarı puanı eklenerek yerleştirme puanı hesaplandı. Adaylar, önceki yıllarda olduğu gibi sınav puanına ortaöğretim başarı puanı eklenerek oluşacak yerleştirme puanıyla puan üstünlüğüne göre yerleştirilecek.

5- Bu yıl üniversite kontenjanları arttı mı?

Geçen yıl üniversite kontenjanları 1 milyon 38 bin 865 olarak belirlenmişti. Bu yıl üniversitelerde toplam kontenjanlar 22 bin 821 artırılarak, ön lisans için 512 bin 881, lisans programları için 509 bin 164, özel yetenek programları için 39 bin 641 olmak üzere toplam 1 milyon 61 bin 686 şeklinde belirlendi.

YKS bir sıralama sınavı olduğundan adaylar, sadece kontenjanlar düzeyinde ve başarı sırasına ve tercihlere göre yerleştirilecek. Dolayısıyla sıralaması düşük bir adayın yüksek sıralamaya sahip bir programa yerleştirilmesi mümkün olmayacak.

6- Adayların YKS tercihlerinde göz önünde bulundurması gereken hususlar neler olmalı?

Tercih yapılırken adayların ilgi, yetenekleri, değerleri ve iş gücü piyasasını dikkate alarak tercihte bulunmaları yerinde olacak. Bu tercihlerinde listelerini oluştururken hayallerindeki üniversite ve bölümleri tercih listesinin ilk sıralarına yazmalı, sonrasında sıralamalarına yakın olan; üstünde ve altındaki üniversite programlarını 2021 yılında oluşan bölüm yerleştirme sıralamalarını göz önüne almalı.

Adayların, ortaöğretim kurumlarında tercih komisyonlarında görev alan ve online olarak da ulaşabilecekleri rehber öğretmen ve psikolojik danışmanlardan ya da Rehberlik Araştırma Merkezlerinde (RAM) oluşturulan tercih danışmanlığı komisyonlarından destek alarak tercihlerini oluşturmaları yerinde olacak.

7- Bu yıl aday netlerinin yüksek olmasına rağmen, puanlarda yükselme ancak sıralamalarda düşüşler var. Bu durum tercihleri nasıl etkiler?

Puanların ve sıralamaların yükselmesi ve düşmesine ilişkin değişim her yıl farklı şekillerde ortaya çıkar. Bu değim sınavın zorluk derecesine, adayların netlerine göre belirlenir. Sınavda cevaplanan soruların doğru ve yanlış sayısı göz önüne alınarak ve istatistiki olarak hesaplanması sonucunda adayların sıralamaları, puanları yükselir ya da düşer. Dolayısıyla YKS aslında bir sıralama sınavıdır.

Bu yıl ortaya çıkan bu durumun, 200 bin ve öncesi sıralamalarda fazla etki yaratması beklenmiyor. Ancak 200 bin ve sonraki sıralarda özellikle baraj puanının kalkmasıyla üniversite bölümlerinin sıralamalarında önemli farklılıklar oluşması bekleniyor. Bu nedenle tercihlerin dikkatli yapılması gerekiyor.

8- YKS tercihleri sıralamaya göre mi puana göre mi yapılmalı? Kaç tercihte bulunulacak?

Adaylar, puana değil sıralamalarına göre tercihte bulunmalı. YKS tercihlerinde, geçen yılın sıralamaları önemli bir faktör olmalı. Daha detaylı incelemeler için YÖK ATLAS verilerine bakılmalı.

YKS tercihlerinde adaylar en fazla 24 tercihte bulunabilecek. Adayların tercihlerinin baştan birkaçını “Puanım yeterli olmayabilir.” endişesine kapılmadan, sadece ilgisini göz önüne alarak belirlemeli, buralara en çok istenen programlar yazılmalı. Ancak, kazanılsa bile kaydolmak istenmeyen bir programa tercih listesinde yer vermemeleri gerekiyor. Adayların tercih listelerindeki programların sırasının istek sıralarına uygunluğu kontrol edilmeli.

– Tercihlerde kullanılabilecek alternatif bir formül

Eğitim uzmanlarına göre, tercihler için farklı formüller dikkate alınabilir. Bunlardan biri Sayısal (SAY) tercihlerinde başarı sırasının yüzde 50 fazlası ile yüzde 50 eksiği göz önünde bulundurularak sıralama yapılması. Örneğin, 10 bin sıralamaya sahip SAY puanı ile bir bölüm isteyen adayın tercihlerini 5 bin-15 bin arasında tutması tavsiye ediliyor.

Bu yıl Eşit Ağırlık (EA) ve Sözel (SÖZ) tercihlerde ise sapmalar bekleniyor. Bu nedenle bu puan türlerinde adaylar, başarı sırasının yüzde 100 fazlasına kadar üst sıralarda tercih yapabilir. Alt tercihlerde ise başarı sıralamasından çok daha aşağılara inilebilir. Örneğin EA türünde 150 bindeki bir adayın tercihlerini 50 bin-300 bin arasında tutması öneriliyor.

9- Bu yıl barajlar kaldırıldı, ek yerleştirme yapılır mı?

Yükseköğretim programlarına kayıt işlemleri tamamlandıktan sonra boş kalan kontenjanlar üniversitelerce ÖSYM’ye bildirilecek. Yükseköğretim programlarının 2022-YKS sonuçlarına göre yapılan genel yerleştirme sonunda boş kalan veya kaydolmama nedeniyle dolmayan kontenjanlarına ÖSYM tarafından merkezi olarak ek yerleştirme yapılacak. Merkezi yerleştirmede bir yükseköğretim programına yerleştirilen adaylar, ek yerleştirme için başvuramayacak.

Ek yerleştirmede, ön lisans ve lisans programlarına merkezi genel yerleştirmedeki en küçük puanlarının altında puanı olan aday yerleştirilmeyecek. Kesin kayıt sonunda kontenjan açığı kalan programlara ön kayıtla öğrenci alınmayacak.

10- Üniversite kayıtları ne zaman yapılacak?

YKS sonuçlarına göre bir programa kayıt hakkı kazanan adayların kayıt işlemleri 22-26 Ağustos 2022 tarihleri arasında, elektronik kayıtlar ise 22-24 Ağustos 2022 tarihleri arasında yapılacak.