BAŞKANLAR DEĞİŞTİ, SONUÇ DEĞİŞMEDİ

ABD Başkanı Joe Biden, son dört yıl boyunca Afganistan’daki savaşı beşinci bir ABD başkanına devretmeyi reddettiğini defalarca söyledi.

GEORGE W. BUSH

El Kaide’nin Afganistan’daki üslerden planladığı 11 Eylül 2001 terör saldırılarından sonra, Başkan George W. Bush küresel terörizmi yok etme sözü verdi. Afganistan’ın çoğunu kontrol eden Taliban’ı, Usame bin Ladin de dahil olmak üzere ülkede saklanan El Kaide liderlerini teslim etmeye çağırdı.

AFGANİSTAN’A SAVAŞ AÇMAK İÇİN KONGRE ÜYELERİ ARASINDA ASLA OY BİRLİĞİ SAĞLANMADI

Taliban bu çağrıyı reddettiğinde ABD’nin en uzun savaşı başlamış oldu. Kongre, ABD güçlerine 18 Eylül 2001’de 11 Eylül’den sorumlu olanların peşine düşme yetkisi verdi. Oysa Kongre üyeleri Afganistan’a savaş ilan etmek için hiçbir zaman açıkça oy kullanmadı. Bush, iki gün sonra Kongre’nin ortak oturumunda yaptığı konuşmada, yaklaşan çatışmanın “daha önce ABD’nin gördüğü hiçbir şeye benzemeyen uzun bir çatışma ” anlamına geleceğini kabul etti.

Sonraki yıllarda, Bush Taliban militanlarının peşine düşmek için Afganistan’a binlerce ABD askeri daha gönderdi.

Bununla birlikte, Mayıs 2003’te Pentagon, Afganistan’daki büyük savaşın bittiğini söyledi. ABD ve uluslararası ortaklarının odak noktası ülkeyi yeniden inşa etmeye ve batı tarzı demokratik bir siyasi sistem kurmaya yöneldi.

3 YILDA ASKER SAYISI 20 BİNE ULAŞTI

Bunun yanı sıra, Beyaz Saray’ın odağı aynı dönemde askeri kaynakları ve dikkati Afganistan’dan uzaklaştıran Irak’ta başka bir savaşa doğru kayıyordu. Bush 2004’te yeniden seçildiğinde, gözetim ve dikkat Irak’ta olup bitenlere daha net bir şekilde yöneltilmiş olmasına rağmen, Afganistan’daki asker sayısı 20 bine ulaşmıştı.

BARACK OBAMA

2009’da başkanlık koltuğuna oturan Barack Obama, Bush’tan miras kalan bir savaşla ilgili bir kararla karşı karşıya kaldı. Üst düzey generaller, şiddetli saldırılar düzenleyen Taliban’ı zayıflatmak için birlik seviyelerinde bir “dalgalanma” önerdi.

Dönemin başkan yardımcısı Biden’ın bu artışa karşı olduğunu bildirdiği zorlu bir iç tartışmadan sonra, Obama en sonunda Afganistan’a on binlerce asker daha göndermeye başladı. Aynı zamanda, 2011 yılına kadar yürürlüğe girecek bir geri çekilme takvimi taahhüdünde bulundu.

OBAMA, ABD ASKERLERİNİ 2014’E KADAR EVE GETİRME SÖZÜ VERMİŞTİ

Ağustos 2010’a kadar Afganistan’daki ABD kuvvetleri 100 bine ulaştı. Ancak, Usama bin Ladin, 2011’deki bir Navy SEAL baskını sırasında Pakistan’da öldürüldü. Kısa bir süre sonra Obama, ABD birliklerini  2014’ün sonuna kadar eve getirmeye başlayacağını duyurdu.

Sonraki yıllarda, ABD, Afganistan liderleriyle çetrefilli diplomasi yürütürken, asker seviyeleri istikrarlı bir şekilde düştü. İkinci döneminin başlangıcında, Obama, ekibinin üyeleri tarafından “yeterince iyi bir Afganistan” olarak özetlenen ülkeye yönelik bir görüşü benimsemişti.

Obama, 31 Aralık 2014’te ABD’nin Afgan güvenlik güçlerini eğitme ve onlara yardım etme misyonuna geçmesiyle büyük muharebe operasyonlarının sona erdiğini duyurdu. Daha fazla asker azalması, ABD’yi Obama görevden ayrılana kadar tam bir geri çekilme yoluna soktu.

Ancak bir yıl sonra, görev süresi sona ermek üzereyken, Obama ülkedeki kırılgan güvenlik durumunun, umduğu tam geri çekilmenin mümkün olmadığı anlamına geldiğini belirledi. Afganistan’da 10 binden az ABD askeri bulunuyorken görevden ayrıldı ve bundan sonra ne yapılacağına karar vermenin halefine bağlı olacağını söyledi.

DONALD TRUMP

Donald Trump, başkanlığa adayken  Amerikan birliklerini Afganistan’dan eve getirme sözü verdi. Ancak Taliban yükselmeye devam ettikçe ve DEAŞ bağlantılı bir terör örgütü olan DAEŞ-K ortaya çıkınca  sözünü tutması zor oldu.

İlk büyük Afganistan kararında Trump, birlik düzeyinde yetkiyi Pentagon’a devretti. Hükümet, ideolojileri doğrultusunda varlığın devamını savunan askeri danışmanlar ve dış müdahalelere karşı çıkan daha sadık milliyetçiler arasında bölünmüştü.

Sonunda, Trump Ağustos 2017’de yaptığı bir konuşmada, içgüdülerinin tüm ABD birliklerini geri çekmek olmasına rağmen koşulların bunu imkansız kıldığını itiraf etti.

Afganistan’daki Amerikan varlığının geleceğini açık uçlu bıraktı, çekilme için bir zaman çizelgesini reddetti ve bunun yerine “sahadaki koşulların” herhangi bir karar vermeyi kolaylaştracağı konusunda ısrar etti.

TALİBAN İLE MÜZAKERELER BAŞLADI

Bir yıl sonra Trump, deneyimli bir Afgan Amerikalı diplomat olan Zalmay Khalilzad’ı, savaşı sona erdirmek için Taliban ile müzakerelere öncülük etmekle görevlendirdi. Görüşmeler çoğunlukla Afganistan hükümetini dışladı ve ABD ile Afganistan Devlet Başkanı Eşref Gani arasında sorun yarattı.

BİDEN ÇIKACAK KAOS KONUSUNDA UYARILDI

Başkanlığının ilk aylarında Biden, ulusal güvenlik ekibinden, tüm ABD birliklerinin geri çekilmesinin sonunda Afganistan hükümetinin çöküşüne ve Taliban’ın devralmasına yol açabileceğine dair “öngörü sahibi ” uyarılar da dahil olmak üzere tavsiyeler aldı.

Ancak, ülkede Trump’ın Taliban ile yaptığı anlaşmada belirlenen Mayıs ayı son tarihinden sonrasına kalmak, ABD birliklerini çeşitli saldırılara maruz bırakabilirdi.

Nihayetinde Biden, ABD askerlerinin 20 yıl sonra eve döneceğini açıkladı. Biden, ABD’nin hedeflerinin gerçekleştiğinin açık olduğunu ve ülkesinin Afganistan’ı istikrarlı bir demokrasiye dönüştürmek için yapabileceği başka bir şey olmadığını açıkladı.

Pentagon güçlerini daha hızlı çekmeye çalışırken zaman çizelgesi sonunda hızlandı. 2 Temmuz’da ABD, ABD askeri gücünün sembolü olan Bagram Havaalanını Afgan güçlerine teslim etti. Bu arada Taliban, Afgan ordusunun herhangi bir direnişiyle karşılaşmadan eyalet başkentlerini ele geçiriyordu.

ABD, NİHAYET AFGANİSTAN’DAN TAMAMEN ÇEKİLDİ

ABD ve müttefikleri, savaş sırasında yardım eden ve militanların misillemesinden korkan vatandaşları ve Afgan müttefiklerini tahliye etmek için acele bir göreve başladı.

Yaşanan kaosta 13’ü ABD askeri olmak üzere en az 180 kişi hayatını kaybetti.

Dün sabah saatleri itibariyle ABD Afganistan’dan tamamen çekildi. Kuşkusuz Kabil’in düşmesinden bu yana geçen iki haftada yaşananlar, Joe Biden’ın itibarında şimdiden silinmez bir iz bıraktı. Halen belirsizliğin hakim olduğu Afganistan’da yaşanacaklar ise henüz tahmin edilemiyor.