Resmi enflasyonun yüzde 67 olduğu; Dolar’ın 32, Euro’nun 35 lirayı aştığı; açlık sınırının 16 bin, yoksulluk sınırının 52 bin lirayı geçtiği bir ortamda ortalama 10-12 bin lira maaşla geçim sağlamaya çalışan emekli seçimin kilidi haline gelmiş durumda.
31 Mart yerel seçimlerinde oy kullanma hakkına sahip seçmen sayısı 61.5 milyon civarında.
Türkiye’de ortalama 16 milyon emekli var.
Bursa’nın seçmen sayısı 2.3 milyonu geçti.
Bursa’da emekli sayısı 2022’de 586 bindi. 2023 yılında emekli olanlarla (EYT dahil) bu rakamın 700 bin dolayında olduğunu tahmin ediyorum.
Başka deyişle Türkiye genelinde seçmenin yaklaşık yüzde 26’sı, Bursa’da ise ortalama yüzde 30’u emekli.
Kuşkusuz çok önemli ve sonuca doğrudan etki edecek bir oran.
Adaylar da elbette durumun farkında. O nedenle 2024 seçimlerinde “sosyal belediyecilik” denince akla ilk olarak emekliler geliyor.
***
Peki, Bursa Büyükşehir Belediye Başkan adayları emeklilere ne vadediyor?
İşte adayların seçim broşürlerinde yer alan vaatleri:
Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı ve Cumhur İttifakı AK Parti Adayı Alinur Aktaş:
– Ulaşım, su ve sosyal tesislerde yüzde 25 indirim,
– Emekliler için her yıl farklı lokasyonlarda kültür gezileri,
– Yılda iki kez bin 500 TL değerinde destek.
Başkan Aktaş, maddi desteğin ayrıntılarını 28 Şubat 2024 tarihinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan’ın da katıldığı toplantıda açıklamıştı:
“Emekli vatandaşlarımıza destek olmak amacıyla 50 bin emeklimize bin 500’er TL’lik olmak kaydıyla bayram destek çeklerini kendilerine ulaştırmış olacağız.”
CHP Bursa Büyükşehir Belediye Başkan Adayı Mustafa Bozbey:
– İhtiyacı olan emeklilere 2 bin TL aylık,
– 65 yaş ve üzeri vatandaşlara sınırsız ve ücretsiz toplu taşıma.
İYİ Parti Bursa Büyükşehir Belediye Başkan Adayı Selçuk Türkoğlu:
– Evi olmayan, başka bir geliri de bulunmayan, hanesine ikinci bir maaş girmeyen emeklilerin maaşının asgari ücrete tamamlanması.
YRP Bursa Büyükşehir Belediye Başkan Adayı Sedat Yalçın:
– Kirada oturan yaşlılara emekli maaşları ile orantılı kira yardımı,
– Dar gelirli emeklilerin riskli yapı inşaat maliyetinin yüzde 25’inin belediye tarafından karşılanması,
– Kira öder gibi faizsiz ev sahibi olma uygulamasında öncelik,
– Belediye sosyal konutlarında yaşlı ve emeklilere öncelik,
– Termal sağlık köylerinde indirimli ve öncelikli kullanım hakkı,
– Ulaşımda indirimli kart uygulamalarının iyileştirilmesi.
***
Kuşkusuz sadece büyükşehir adayları değil ilçe belediye başkan adayları da emekliler için vaatlerde bulunuyor.
Kısacası seçime iki hafta kala vaat yağmuru altında kalan emekliler kara kara günü nasıl kurtaracaklarını düşünüyor.
Belediye başkan adaylarının “sosyal belediyecilik” kapsamında sadece emekliler değil dezavantajlı tüm gruplar için farklı projeler üretmesi çok doğal, hatta zorunluluk. Nitekim YRP adayı Sedat Yalçın’ın dediği gibi “Ekonomi sadece merkezi hükümetin ilgilendiği bir alan değildir. Özellikle sosyal politika başlığı doğrudan yerel yönetimlerin alanıdır.”
Ancak…
Hükümet edenler emekliler için gerçekten yapılması gerekenleri öteleyip işi belediyelere havale etme kolaycılığına kapılırsa ortaya yeni sorunlar çıkar.
Bugün 2 bin lira verenin yarın 3 bin lira, sonraki gün 5 bin lira vermesi gerekir ki o zaman da bugün için ürettiğiniz sosyal politikanın sürdürülebilirliği kalmaz!
Kısacası bugünün çözümü yarının sorunu haline dönüşür.
Oysa sosyal politikanın temel hedefi refah seviyesinin yükseltilmesi ve refahın toplumsallaşmasıdır. Bu hedefe kriterleri belli olmayan, belli olduğunda da tartışmalı hale gelecek sosyal yardım projeleriyle erişmek mümkün mü?
2-3 bin lira dağıtırken diyelim ki kriteriniz en düşük emekli maaşı alanlar olacak. Peki 10 bin değil de 10 bin 500 lira aylık alana durumu nasıl izah edeceksiniz?
Aynı sorun bugün hükümetin emekliye “Emekli Kart” ile vereceği söylenen doğalgaz, elektrik, gıda vs. desteği için de geçerli olacak.
***
Esas çözüm emeklilerin temel taleplerine karşılık vermektir.
O temel talepleri sıralayarak yazıyı bağlayayım:
– Seçim öncesi temel beklenti seyyanen zam. Emekliler en az 12 bin lira seyyanen zam istiyor. Ancak bana kalırsa seçime iki hafta kala bu beklentinin gerçekleşmesi zor görünüyor.
– 10 bin lira olan en düşük emekli maaşının yükseltilmesi. Bu konuda farklı öneri ve talepler söz konusu. Muhalefet genel olarak en düşük emekli maaşının asgari ücrete yükseltilmesi gerektiğini söylüyor. Ancak emekli örgütlerinin talepleri daha yüksek. Asgari ücretin yüzde 30 fazlası diyen de var, hayır en düşük memur maaşı kadar olmalı diyen de var. Tabii en düşük miktarın aynı zamanda “kök maaş” olması gerekiyor ki bu artışın geleceğe dönük bir anlamı olsun.
– Bayram ikramiyelerinin harçlık düzeyinden ikramiye düzeyine çıkarılması da taleplerden biri. Zaten ikramiye demek en az bir maaş demektir.
– Elbette emekli maaşlarının giderek azalmasını önleyecek temel düzenleme aylık bağlama oranlarının (ABO) gözden geçirilmesi. Bu yapılmadan emekli maaşları sosyal yardımdan öteye gidemez.
– Emekliler için ABO kadar yaşamsal önemde bir başka beklenti de intibak. 2000 yılından önce emekli olanlar için çıkarılan intibak yasasının 2000 yılından sonra emekli olanlar için de çıkarılması, eşitsizliğin giderilmesi açısından elzem.
– Elbette ücretsiz sağlık da emeklilerin hakkı. Emekliler muayene ve ilaç katkı payı uygulamasından muaf tutulmak istiyor. Sığınmacılara tanınan hakkın bu memleketin yurttaşlarından esirgenmesi sizce de haksızlık değil mi?
