10. ÇİVİT MAVİSİ ÜRETEN ÇALI

“Indigofera” familyasının üyeleri içerdikleri mavi pigmentlerle tanınıyor.

Bilinen çivit taşıyan 750 bitki türünden elde edilen boya, kıyafetlerin boyanmasında kullanılıyor.

Afrika’da bulunan pek çok “Indigofera” türü ya son derece zehirli ya da çiftlik hayvanları için çok lezzetli. Ancak bilim insanları hala hangisinin hangisi olduğunu anlayamıyor.

Güney Afrika’daki bu son keşfe, “Indigofera abbottii” adı verildi.

Ancak bu yıl keşfedilen birçok bitki gibi “Indigofera abbottii” de yaşam alanının tarıma açılması nedeniyle halihazırda tehdit altında.

9. NESLİ TÜKENMEKTE OLAN TAYLAND MENEKŞESİ

“Microchirita” bitki ailesini oluşturan bilinen 47 türden 37’si Tayland’ın kireçtaşı kayalarında yaşıyor.

Küçük sarı çiçekleri olan bu yeni tür, yerel halk arasında “Yat neramit” olarak biliniyor ancak çiçeğin koyu renkli boğazından dolayı “Microchirita fuscifaucia” olarak adlandırılıyor.

Ender çiçeğin halihazırda tehdit altında olduğu düşünülüyor ve yalnızca iki bölgede yaşadığı biliniyor.

8. ALIŞILMADIK BİR YERALTI PALMİYESİ

Yeraltı palmiyesi geçen yıl keşfedildiğinde bilim camiasını şok etmişti.

“Pinanga subterranea” adı verilen bu bitki, palmiye ailesinin tamamen yeraltında meyve ve çiçek yetiştiren ilk ve tek üyesi.

Bu tuhaf adaptasyon şu ana kadar yalnızca tek bir orkide türünde gözlemlendi. Keşif bilim açısından yeni olsa da yerel halk buna hiç şaşırmadı.

Palmiyenin keşfedildiği Borneo Adaları’nda, bitki ve parlak kırmızı meyvesi yerel topluluklar tarafından zaten biliniyor.

7. ÜÇ YENİ ANTARKTİK MANTAR

Antarktika’nın çorak topraklarına bakıldığında bu buzlu çölün tamamen yaşamdan yoksun olduğuna inanmak kolay olabilir.

Ancak Antarktika’da neredeyse hiç çiçek açan bitki bulunmamasına rağmen bilim insanları kıtanın yüzlerce likene ev sahipliği yaptığını ortaya çıkardı.

Mantar, bakteri ve alglerden oluşan likenler Antarktika’nın yüzde ikisini oluşturan çıplak kayalarda hayatta kalıyor.

Antarktika likenlerinin 400’den fazla türü keşfedilmiş olsa da bunların üzerinde yaşayan ve büyüyen mantarlar hakkında çok az şey biliniyor.

6. YENİ BİR TÜR PATOJENİK MANTAR

Popüler TV dizisi “The Last of Us” hepimizi mantar salgınından korkuttuktan sonra bu keşif pek de hoş karşılanan bir haber olmayabilir.

“Lichtheimia” adı verilen mantar grubu dünya çapında yüksek sıcaklıkların gözlemlendiği yerlerde görülen altı tür içeriyor.

Bu ailedeki altı türden üçünün insan patojeni olduğu biliniyor. Bu da insanlarda hastalıklara neden olabileceği anlamına geliyor.

5. ŞAŞIRTICI BİR ÇİFT YERALTI AĞACI

Bir bitki türünün yeraltında yaşayabilmesi kulağa garip gelebilir ancak Angolalı araştırmacılar tam da bunu yapabilen iki ağaç türü buldu.

Kalahari’nin kumsallarında, çeşitli bitki familyaları yüzde 90’a kadar yer altında kalabilecek şekilde evrimleşti.

“Kumda büyüyen” anlamına gelen ve fasulyegiller familyasına ait olan “Baphia arenicola”, yapraklarının ve çiçeklerinin yalnızca uçlarını yer yüzeyinden çıkarıyor.

Sarı çiçekleri olan ikinci türe, 2019 BM Dünya Afrika Genç Şampiyonu ödülünü kazanan Adjany Costa’nın ardından “Adjanys Cochlospermum” adı verildi.

4. POTANSİYEL OLARAK “ETOBUR” BİR ÇİÇEK

Geçtiğimiz yıl Madagaskar’da keşfedilen garip, yapışkan bir çiçek botanikçiler için yeni bir gizem oluşturdu.

Bitki, her birinin üzerinde bir damla yapışkan çiy bulunan ince tüylerle kaplı.

Bu tüyler, sümüksü salgılarını böcekleri yakalayıp yutmak için kullanan bir grup etobur bitki olan “drosera” veya “sundew” familyasındaki bitkilere çarpıcı bir benzerlik taşıyor.

Benzerlik o kadar güçlü ki bilim insanları bitkiye “droseraya benzeyen” anlamına gelen “Crepidorhopalon droseroides” adını verdi.

Ancak bu tuhaf çiçek aslında nane içeren bitki ailesinin bir parçası.

Araştırmacılar, bu bitkinin gerçekten böcek yiyip yemediğini anlamak için daha fazla gözlem ve çalışmaya ihtiyaç duyulacağını söylüyor.

3. DOKUZ FARKLI AVUSTRALYA TÜTÜNÜ

Avustralya dünyadaki en kurak yerlerden bazılarına ev sahipliği yapıyor. Ancak araştırmacılar orada bile bitki yaşamı olduğunu buldu.

Tütün bitkilerini de içeren “Nicotiana” familyasına ait bitkiler dünyanın dört bir yanına dağıldı. Bilinen 90 türün yarısından fazlası Avustralya’da bulunuyor.

Araştırmalar, bilim insanlarının bu hassas ve ince yapraklı bitkilerin bu kadar zorlu koşullarda nasıl hayatta kalabildiğini anlamalarına yardımcı oluyor.

2023 yılında bilim insanları, hoş kokulu çiçeklerinden adını verdikleri “N. olens” de dahil olmak üzere “Nicotiana”nın toplam dokuz yeni türünü tanımladılar.

2. SÖNMÜŞ YANARDAĞDA “PATLAYICI” KEŞİF

Parlak kırmızı orkide “Dendrobium lancilabium”un alt türü “wuryae”yi bulan ekibin ilk amacı onu bulmak değildi.

Endonezya’nın Waigeo Adası’na yola çıkan ekip, uzun süredir kayıp olan ve 80 yıldır görülmeyen mavi orkide türünü keşfetmeye çalışıyordu.

Sadece başarılı olmakla kalmadılar, aynı zamanda sönmüş yanardağ Nok Dağı’nın zirvesinde daha önce bilinmeyen başka bir orkide de buldular.

Bu kırmızı çiçek, adını Endonezya’nın başkan yardımcısının karısı Bayan Wury’den alıyor.

1. ENDER BİR KUŞUN KURTARDIĞI ORKİDE

Botanikçi Johans Hermans, Madagaskar’da yeni bir orkide türü olan “Aeranthes bigibbum”u keşfetti.

Bu bitkiyi benzersiz kılan şey, yalnızca bir grup köylünün yaşadığı çok küçük bir doğa rezervinde bulunması.

Köylüler çarpıcı mavi gagası olan, son derece nadir bulunan “Miğfer vangası” kuşunu korumakla görevlendirildi.

Kuşu görmek için para ödeyen ziyaretçilerden gelen para köye ormanı korumaya yetecek kadar gelir sağlıyor.

Eğer “Miğfer vangası”nın korunması olmasaydı ormanın ve onunla birlikte bu güzel çiçeğin de kaybolacağına inanılıyor.