Norveç Nobel Komitesi tarafından 2023 Nobel Barış Ödülü, İranlı Narges Mohammadi’ye verildi.

NERGİS MUHAMMEDİ KİMDİR?

21 Nisan 1972 yılında İran’da doğdu.  Uluslararası İmam Humeyni Üniversitesi’ne gitti , fizik diploması aldı. Üniversite hayatı boyunca öğrenci gazetesinde kadın haklarını destekleyen makaleler yazdı. 2016’da Tahran’da “ölüm cezasının kaldırılması için kampanya yürüten bir insan hakları hareketi” kurması ve yürütmesi nedeniyle 16 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

Muhammedi ilk olarak 1998 yılında İran hükümetine yönelik eleştirileri nedeniyle tutuklanmdı ve bir yıl hapis yattı.  Nisan 2010’da DHRC üyeliği nedeniyle İslam Devrim Mahkemesi’ne çağrıldı. 50.000 ABD Doları tutarındaki kefalet karşılığında serbest bırakıldı, ancak birkaç gün sonra yeniden tutuklandı. . Muhammedi’nin sağlığı gözaltındayken kötüleşti ve periyodik olarak kas kontrolünü kaybetmesine neden olan epilepsi benzeri bir hastalık geliştirdi. Bir ay sonra serbest bırakıldı ve hastaneye gitmesine izin verildi

Temmuz 2011’de Muhammadi yeniden yargılandı  ve “ulusal güvenliğe karşı hareket etmek, DHRC’ye üye olmak ve rejime karşı propaganda yapmaktan” suçlu bulundu. Eylül ayında 11 yıl hapis cezasına çarptırıldı. 31 Temmuz 2012’de Muhammedi hapishaneden serbest bırakıldı. 5 Mayıs 2015’te Muhammadi yeni suçlamalara dayanarak yeniden tutuklandı. Devrim Mahkemesi 15. Şubesi onu  “yasadışı grup kurma”  suçlamasıyla on yıl, “ulusal karşı toplantı ve gizli anlaşma” suçundan beş yıl hapis cezasına çarptırdı. 8 Ekim 2020’de Muhammadi hapishaneden serbest bırakıldı.

Muhammadi 16 Kasım 2021’de, Kasım 2019’da ülke çapındaki protestolar sırasında İran güvenlik güçleri tarafından öldürülen Ebrahim Ketabdar için düzenlenen anma törenine katılırken Elburz eyaletinin Karaj kentinde tutuklandı.

2010 yılında Nobel Barış Ödülü sahibi Şirin Ebadi , Felix Ermacora İnsan Hakları Ödülü’nü kazandığında ödülü Muhammedi’ye ithaf etti. Ebadi, “Bu cesur kadın bu ödülü benden daha çok hak ediyor” dedi.

ÖZEL YAŞAMI

1999’da reform yanlısı gazeteci Taghi Rahmani ile evlendi. Rahmani çok geçmeden tutuklandı. Rahmani, toplam 14 yıl hapis cezasını çektikten sonra 2012 yılında Fransa’ya taşındı. Çiftin iki çocuğu var.

NERGİS MUHAMMEDİ NEDEN HAPİSTE?

Nergis Muhammedi kadın hakları konusundaki çalışmalarından dolayı cezaevinde.

NEDEN ÖDÜL ALDI?

Norveç Nobel Komitesinden yapılan açıklamada, ödülün, Muhammedi’nin İran’da “baskı altındaki kadınlar için gösterdiği mücadele dolayısıyla” verildiği bildirildi.

Açıklamada, ödülü kazanan Muhammedi’nin “herkes için insan hakları ve özgürlükleri teşvik etme mücadelesinde” bulunduğu vurgulandı.

Muhammedi’nin “cesur insan hakları mücadelesinin muazzam bedeller” getirdiğine işaret edilerek, İran’da 13 kez gözaltına alındığı, hakkında 5 mahkumiyet kararının verildiği ve 31 yıla mahkum edildiği kaydedildi.

Açıklamada, Muhammedi’nin “kadın, insan hakları savunucusu ve özgürlük savaşçısı” olduğu belirtilerek, şu ifadelere yer verildi:

“(Komite) Kendisine bu yılki Nobel Barış Ödülü’nü verirken onun İran’da insan hakları, özgürlük ve demokrasi için verdiği cesur mücadeleyi onurlandırmak istiyor. Bu yılki Barış Ödülü, aynı zamanda önceki yıl teokratik rejimin kadınları hedef alan ayrımcılık ve baskı politikalarına karşı gösteri yapan yüz binlerce kişiye de veriliyor. Muhammedi’ye verilen ödül, sosyal adaleti, insan haklarını ve demokrasiyi ilerletmek için çalışanlara verdiği köklü bir geleneğin devamı niteliğindedir. Bunlar, kalıcı barışın önemli ön koşullarıdır.”

Açıklamada, Muhammedi’nin, kadınlar için “sistematik ayrımcılık ve baskı”, onurlu bir yaşam sürme hakkının yanı sıra ifade özgürlüğü ve bağımsızlık hakkı için de mücadele ettiği vurgulandı.