1936 yılından bir Merinos öyküsü

Bugün 2 Şubat 2022… Bursa’nın ekonomik ve toplumsal yaşamına damga vuran Merinos Fabrikası bundan tam 84 yıl önce Cumhuriyet’in Kurucusu Atatürk tarafından açılmıştı. Merinos’un inşaatı 2 yıl 2 ay 2 gün sürdü. Bu süre aynı zamanda Bursa’nın işgal altında kaldığı süre kadardı. Bursa’nın ve Bursalıların yaşamında köklü değişiklikler getiren Merinos’un inşaat süreci o dönemin gazetecileri tarafından da yakından izleniyordu. İşte 1936 yılından bir Bursa gazetesi: Hakkın Sesi ve Hakkın Sesi’nde bir Merinos haberi: Merinos Fabrikası Bursa’ya refah vaat ediyor!..

1936 yılından bir Merinos öyküsü

30’lu yıllarda Bursa’da çıkan Hakkın Sesi gazetesinin 1 Şubat 1936 tarihli nüshasında dikkat çekici bir manşet var:

Merinos Fabrikası Bursa’ya refah vaat ediyor!..

Merinos Fabrikasının inşaatı başlayalı kısa bir süre olmuş. Bursa için beslenen umut, gazeteci-yazar ve Bursa Gazeteciler Cemiyeti’nin Kurucu Başkanı Musa Ataş’ın kaleminden dile getirilmiş.

İşte 1 Şubat 1936 günü yayımlanan gazete haberi:

“Merinos Fabrikası Bursa’ya refah vaat ediyor

Bursa’ya ipekçilikten sonra refah vadeden yeni bir refah kaynağının kurulmasına başlandı.(Merinos Fabrikası)

Muradiye istasyonundan  elektrik fabrikasına kadar uzayan, kırk bin metre murabbalık saha üzerinde şimdi temeller açılıyor, toprak kurutuluyor.

Toprak üzerindeki ağaçlar kesilmeyerek başka yere nakledilerek ekiliyor, arazi tesviye ediliyor. Bu işler için bir exavatör (toprak kazma makinesi) ile 300 amele çalışıyor.

Baharda amele sayısının 600 e çıkacağı söyleniyor. Yüzde seksen beşi Bursalı olan bu işçiler beton dökülmeye başlayınca, geceli gündüzlü çalışacaklar ve işçi sayısı hatta 1500 e kadar çıkacaktır.

Merinos Fabrikası’nın burada kurulmuş olması, Bursa’ya üç bakımdan faydalı olmuştur

Birincisi: İşsiz ameleye, devamlı bir iş çıkmıştır.

İkincisi: Bu fabrika Merinos koyunu besleyip üretenlere zengin bir gelir kaynağı olmuştur.

Üçüncüsü de; Bursa’nın imarı ve büyük endüstri  hayatının gelişmesi bakımından çok büyük bir kazan temin etmiştir.

Bütün Türkiye’nin yün sanayi ihtiyacını karşılayacağı için, ayrıca mühim bir kıymeti haiz olan Merinos Fabrikası’nın 937 baharında açılması mukadderdir.

Şimdi Bursa ve havalisi için yapılacak ehemmiyetli iş: Bugün için sayıları bu muazzam işe kafi gelmeyeceği şüphesiz olan Merinos koyunlarının sayısını çoğaltmaktır.

Sun’i telkihle bu cins koyunların çoğaltılmasına başlandığını bu meselenin de kısa bir zamanda halledilmiş bulunacağını ümid ediyoruz.

Fabrikanın kurulacağı yerdeki faaliyet, mevsimin kış olmasına rağmen hararetle devam ediyor. İstasyon yanındaki küçük bir binaya yerleşen mühendisler geceli gündüzlü çalışıyorlar. Erazinin pek sulak olması dolayısıyla amelenin sular içine girmemesi için bir Exavatör makinesi Drenaj işinde kullanılmaktadır.

Fabrikanın kurulacağı yerin altına sular sızmasın diye bütün sahanın çevresi beş altı metre derinliğinde ve bir tarafı killi dıvarla örülen derin muhafaza hendekleriyle emniyet altına alınıyor.

Diğer tarafta da toprağın temel mukavemeti ölçülüyor. Bu hendeklerde toplanan suyun bir kısmı ovaya akıtılacak, bir kısmı da amele için yapılacak büyük yüzme havuzuna verilecektir. Kurutulan sahada gene amele için bir tenis kordu ile mükemmel bir stadyom yapılacak; ayrıca amelenin toplanması mahsus amfiteater şeklinde büyük bir meydan yapılacaktır.

Sümerbankın kontrol mühendisi Hüsamettin ile birlikte bütün bu yerleri dolaştık. Mühendis Hüsamettin bana plan üzerinde de izahat verdi. Burada bir müdür evi  ila fabrikanın evli memurlarına mahsus muhtelif daireleri ihtiva eden evler ve bekar memurlarına  mahsus da pansiyonlar yapılacaktır.

Fabrikaya iki kapıdan girilecektir. Biri ziyaretçilere mahsustur. Diğeri: Amelenin gireceği kapıdır ki, burası fabrikanın asfalt yoludur.

Amele bu kapıdaki karnesini zımbalatarak içeri girecektir. Amele için bu antre üzerinde kübik bir kantin binası ve toplanma salonu yapılacaktır.

Bir kuvvei muharrike merkezi ile bir garaj ve muhtelif  binaların inşasına bilahare başlanacaktır. Asıl fabrika iki parçadan mürekkeptir. Biri yekpare olacak ve geniş bir sahayı işgal edecektir.

Bunun için Merinos fabrikası Türkiye’nin en büyük fabrikalarından biri olacaktır. İkincisi birkaç katlı depodur ki: Bu depo; bir iltisak hattıyla Bursa-Mudanya şimendifer hattına bağlanacaktır. Bütün sevkiyat ve idhalat bu hatla yapılacaktır.

Fabrikanın elektriği ya su veya kömürle istihsal edilecektir. Bunun için henüz etüdler yapılmaktadır.

MUSA ATAŞ”

YORUMLAR

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir